Với một số kinh nghiệm ít ỏi của mình, tôi viết bài viết này,
tặng bạn bè tôi – những người trẻ, luôn khát khao được cống hiến cho sự
thay đổi, cho tiến trình dân chủ, tự do tại Việt Nam đang phân vân khi
muốn chọn cho mình một con đường.
Trước hết phải nói ngay
từ đầu, tôi không phải là một người làm chính trị, vì thế để tránh được
các cạm bẫy lắt léo trong trò chơi chính trị, tôi đã phải trả giá bằng
chính tự do của mình, dù là nó ít ỏi và chẳng thấm tháp gì so với sự hy
sinh của các anh chị đi trước, nhưng nó đã dạy tôi một điều rất thực tế
rằng, phải học được cách bảo vệ mình trước khi muốn tìm đến với tự do
dân chủ.
Với sự bùng nổ của thông tin số hiện nay, khoảng
cách giữa người với người rút ngắn lại, mạng Internet trở thành nơi giao
lưu, chia sẻ và bày tỏ thái độ của nhiều người. Vì thế việc tìm hiểu và
kết bạn với những người có cùng quan điểm chính trị để chia sẻ đường
lối và phương thức đấu tranh trở thành hình thức phổ biến. Thế giới
blog, mạng xã hội trở thành nơi giao lưu trực tuyến của các quan điểm
chính trị, và cũng trở thành nơi để nhiều người tìm kiếm bạn cùng chí
hướng với mình. Nhiều tổ chức, đảng phái đã sử dụng mạng Internet để làm
công tác tuyên truyền và kết nạp người cho mình.
Trong
suốt quá trình làm việc với cơ quan an ninh, tôi luôn “được” gợi ý, gán
ghép và chụp mũ về việc đi ra nước ngoài học hỏi với việc tham gia các
khóa huấn luyện về đấu tranh bất bạo động của đảng Việt Tân. Và đây
không phải là điều mà một mình tôi trải qua, nó là kết quả chung cho tất
cả những người có thái độ chính trị rõ ràng tại Việt Nam có điều kiện
đi du lịch tại Thái Lan, Philippines, Malaysia..
Chúng
ta phải khẳng định rõ ràng với nhau rằng, việc tìm hiểu, trao đổi, học
hỏi kiến thức về đấu tranh bất bạo động là nhu cầu và là quyền không thể
chối cãi của mỗi cá nhân. Vì vậy, nếu tổ chức (đảng phái) nào có điều
kiện muốn phổ biến các kiến thức trên thì chỉ nên đáp ứng đúng nhu cầu
đó.
Việc chọn mục tiêu (đối tượng) cho phương thức đấu
tranh bất bạo động như thế nào, hãy để cho người học họ tự quyết định,
đừng mặc nhiên mục tiêu là thể chế độc tài, là Cộng Sản như một mẫu số
chung – đó mới là dân chủ.
Hơn nữa khi ban tổ chức rủ rê, mời mọc,
dẫn dắt người học đấu tranh bất bạo động để đối đầu với đảng Cộng Sản,
mà không nghĩ ra phương án bảo vệ họ, thì khác nào việc mở khóa học của
anh đã và đang đẩy người ta vào chỗ chết.
Đó không phải là phương thức xây dựng nền tảng đấu tranh, đó là sự hy sinh nhân lực lãng phí.
Mỗi
tổ chức, đảng phái có đường lối và cách hành động của riêng mình, tôi
không bao giờ muốn đụng chạm đến việc đó, tuy nhiên, đã đến lúc phải đặt
câu hỏi rằng: Khi một tổ chức, đảng phái chưa tìm ra phương thức để bảo
vệ người của mình khỏi những bản án nặng nề của Cộng Sản thì việc mời
gọi họ tham gia tổ chức phải chăng là một hình thức giết chết nhân lực
dần dần?
Tôi lấy ví dụ cụ thể như sau:
Năm 2010, khi
Đại hội Thanh niên Sinh viên Việt Nam Thế giới (gọi tắt là DH6) được tổ
chức tại Manila (Philippines) thì một anh luật sư mà tôi biết đã giới
thiệu cho cậu em trai tôi thế này:
“Anh thấy đại hội đó được lắm, họ tổ chức rất hay, em đăng ký tham gia đi, anh sẽ giới thiệu”.
Tôi
ngồi đó nghe và im lặng, đến khi cậu em trai hỏi ý tôi, tôi chỉ trả
lời: “Em nên tìm hiểu kỹ về đại hội và cả ban tổ chức rồi lúc đó hãy
quyết định cũng không muộn”.
Kết quả tôi được biết là có nhiều
người đi dự DH6 lần đó về bị mời làm việc, bị thẩm vấn và cả bị bắt
giam. Điều không rõ ràng mà tôi muốn nói ở đây là người giới thiệu DH6
với em trai tôi, đã không sòng phẳng khi không nói cho em ấy biết tổ
chức đứng đằng sau đại hội này là ai, và sẽ có rắc rối gì nếu tham gia
đại hội.
Một ví dụ khác: Một chị bạn học trên tôi
một khóa ở trường Trung học Phổ thông, bị an ninh mời làm việc liên tục
cả tháng trời, cuộc sống bị xáo trộn, gia đình bị sách nhiễu và chị bị
mất công việc đang làm rất tốt, bởi vì có liên quan đến việc đi học đấu
tranh bất bạo động ở Thái Lan. Khi tôi biết chuyện do chị tìm đến để
chia sẻ về mặt tinh thần, chị nói nếu trước khi đi học biết rõ ràng như
những gì tôi phân tích chị đã không tham gia.
Tôi đưa ra hai ví dụ
trên không phải để lên án hay phê phán ban tổ chức và những người giới
thiệu, mà tôi muốn nói rằng: để nuôi dưỡng tinh thần dân chủ, chúng ta
phải sòng phẳng và thẳng thắn với anh em mình, phải cho họ biết họ đối
diện với nguy hiểm gì, và để họ lựa chọn.
Đừng cư xử bằng cách chỉ
cho họ biết một phần sự thật dựa trên nhiệt huyết của họ, để rồi có
chuyện họ ít nhiều bị shock vì thấy ngỡ ngàng.
Đã
là tổ chức , đảng phái thì luôn luôn sẽ có mục tiêu và chắc chắn là
người tham dự phải bám lấy mục tiêu đó, không thể nào bước chệch ra khỏi
nó.
Bên cạnh đó với tình hình chính trị Việt Nam hiện nay, chưa
hề có một sự chuẩn bị vững chắc nào cho nhận thức của cộng đồng với luận
điệu tuyên truyền chụp mũ của nhà nước , điều này dẫn tới sự rủi ro,
nguy hiểm khá cao nếu tôi có ý định tham gia tổ chức chính trị. Nói một
cách khác, nhìn vào thực tế hiện tại, tôi không thấy mình có sự an tâm
hay tin tưởng vào tổ chức nào để dấn thân vào đó.
Đây là lý do lớn nhất khiến tôi không chọn đảng phái để theo đuổi con đường tìm đến tự do, dân chủ của mình.
Có
điều kiện tìm hiểu thông tin, có điều kiện tiếp xúc với thế giới, có cơ
hội được nghe bạn bè chia sẻ về kinh nghiệm đấu tranh của họ, để từ đó
có thể chọn lựa cách biểu thị thái độ chính trị của mình, tôi nghĩ mình
là người khá may mắn khi có được nhiều anh em bạn bè tốt, những người
chưa bao giờ coi tôi là người khác biệt, và tôi luôn ghi nhớ lời một
người bạn đã nhắc tôi:
“Có thái độ chính trị rõ ràng trong
một đất nước bị điều hành bởi chế độ độc tài là điều đáng quý, nhưng
quý hơn là phải biết làm sao để mình đừng trở thành dị biệt giữa xã hội
đầy rẫy sự sợ hãi kia. Bởi sức mạnh của đám đông không đến từ việc chứng
minh mình can đảm, mà đến từ việc ngày càng có nhiều người bớt sợ hơn
vì thấy những việc bạn làm là hết sức bình thường. “
Cá
nhân tôi cho rằng, trong mỗi con người đều có sẵn tính phản kháng đến
lúc cần nó sẽ trở thành phản xạ bản năng. Trong môi trường chính trị độc
đảng như Việt Nam thì công dân không có sự lựa chọn nào ngoài những
phản ứng bất bạo động. Vì thế, mỗi người là một cuốn sách, một phương
thức hành động bất bạo động mà không ai có thể dẫn dắt hay bắt chước
nhau, bởi mỗi người có một vị trí một thế đứng.
Với bối
cảnh hiện nay, những người ở Việt Nam dù tranh đấu cho dân chủ, tự do
hay là chống lại đảng Cộng Sản đều nên ý thức rằng:
Sự dấn thân
(lựa chọn) của mỗi chúng ta đều được (bị) xem là làm chính trị. Đây
không còn là một cuộc chơi đơn giản nữa, nó có thể buộc chúng ta phải
trả giá, phải hy sinh. Và tiếp cận với trò chơi này cũng có rất nhiều
hình thái, và đặc biệt là có rất nhiều mối quan hệ được giăng ra mà
trong đó vị trí là bạn hay là thù sẽ bị tráo đổi thường xuyên.
Vì thế để tránh tình trạng bị đem ra làm chốt thí. Mỗi người chúng ta nên:
1.
Trang bị cho mình thật nhiều kiến thức bằng cách đọc, lắng nghe, đi tìm
hiểu để tránh tình trạng phán xét và kết luận theo kiểu duy ý chí để từ
đó có thể rèn luyện được khả năng nhận định sự việc một cách khách quan
bằng chính năng lực bản thân mình chứ không phải do ai dẫn dụ.
2.
Phải cân nhắc mức độ thiệt hai, nguy hiểm và khả năng ảnh hưởng (kết
quả) của những việc làm của mình. Đi đường dài nên nhìn vào mục tiêu xa
rộng chứ không phải chuyện chỉ có một ngày hai ngày.
3.
Nên xác định mục đích rõ ràng của những việc mình làm là vì cái chung,
vì bản thân mình mong muốn, vì nhu cầu chung của xã hội để chọn cách
hành động và phản ứng thích hợp, tránh tình trạng đẩy mình vào thế chống
đối, co cụm (bởi chỉ có một mục tiêu đối đầu với lực lượng an ninh).
Điều này sẽ dễ dẫn đến tình trạng bị cô lập, bị đàn áp.
Và
cuối cùng là chúng ta phải luôn tự tin vào chính bản thân mình, bởi
trong mọi trường hợp xấu nhất chỉ có bạn là người phải giải quyết mọi
vấn đề (hậu quả) chứ không có một ai khác đảm đương cùng. Ta nghĩ như
thế để luôn sáng suốt và bình tĩnh đón nhận mọi biến cố.
Mỗi
người chúng ta có quyền lựa chọn, và để có được sự lựa chọn đúng đắn
nhằm đem lại kết quả tốt nhất cho mục tiêu của mình thì chính chúng ta
phải được an toàn.
Lời cuối cùng, tôi thực sự biết
ơn tất cả những bạn bè đã lắng nghe và tin tưởng khi cùng làm việc với
tôi với tất cả sự quan tâm và thương yêu như anh em một nhà dành cho
nhau dù lựa chọn của chúng ta không phải là đảng phái chính trị.